Beslenme, sporcuların antrenman öncesinde, esnasında ve sonrasında uygun veya istenilen performans değerlerinin elde edilmesi açısından çok kritik bir yere sahiptir. Antrenmanların bir yıkım süreci, dinlenme süreçlerinin ise yapım süreci olduğu ve araştırmaların bu noktada toparlanma süreçlerini en kısa süreye çekmek açısından beslenme üzerine kurulan planların en önemli yerini kapladığı görülmektedir.
Yapılan araştırmalar da beslenme düzeyi ile performans, spor yaralanmaları ve bağışıklık sisteminin üzerine etkilerinin neler olduğu sıklıkla araştırılmış ve halen araştırılmaya devam edilmektedir. Uygun düzeyde beslenme gerçekleştiren sporcuların daha zor bulaşıcı hastalıklara yakalandığı, spor yaralanmalarından daha az etkilendiği ve performanslarının daha iyi seviyede olduğu bilinmektedir.
Bu noktada önemli olan bu sporcuların nasıl beslendiği, beslenmeyi etkileyen faktörlerin neler olduğu, antrenman ve müsabaka yapılarının nasıl gerçekleştiği ve buna göre nasıl bir beslenme yöntemi seçtikleri bilinmelidir. Ayrıca sporcuların uygulama yaptığı spor dalının hangi enerji sistemlerini içerdiğini ve antrenman planlarındaki beslenme planlarının nasıl yapılacağını etkilemektedir.
Sporcularda beslenme düzeyini en iyi hale getirmek için antrenman öncesinde, sırasında ve sonrasında ne tür besinler alınması gerektiği çok iyi bilinmelidir. Ayrıca hangi antrenmanın uygulanacağı sporcular için tercih edilen besinlerin oranını değiştirmektedir. Bu yüzden antrenmanlara göre beslenme planı oldukça önemlidir. Antrenmanın vücut kompozisyonundaki fizyolojik etkisinin neler olduğu, ortaya çıkan yıkım süreçlerindeki stres ile beslenme sayesinde nasıl başa çıkılacağı üzerine bilgiler vereceğiz.
Beslenmenin Önemi
Beslenme canlılarda büyüme, gelişme, sağlık durumunu koruma ve yaşamın devam etmesi için zorunlu olarak süregelen bir eylemdir. Sporcular normal bireylere göre daha fazla enerji harcamaktadırlar. Harcanan enerjinin ise en kısa sürede tekrar elde edilmesi gerekmektedir. Bu yüzden antrenman öncesi, antrenman esnası ve sonrasında doğru besinlerin tüketilmesi gerekmektedir.
Besinler makro ve mikro olmak üzere ikiye ayrılırlar.
Makrobesinler; karbonhidrat (KH), yağ ve proteinlerden oluşmaktadır.
Mikrobesinler; vitamin ve minerallerden oluşmaktadır.
Karbonhidrat, yağ ve proteinler ile enerji ihtiyacı direk karşılanırken, mikrobesinlerden enerji temini gerçekleşmez. Makrobesinler ise performans için detaylı olarak bilinmesi gereken birçok değişken yapılara sahiptir. Ancak mikrobesinlerin de performans ve sağlık için etki boyutlarının incelenmesi ve bilinmesi gerekmektedir.
Makrobesinlerin enerji verici olduğunu belirtmiştik. Peki, hangi besin ne kadar enerji düzeyine sahiptir? Karbonhidratların 1 gramında 4 kilo kalori bulunur. Buna karşılık 1 gram yağ 9 kilo kalori, 1 gram protein ise 5 kilo kalori enerji bulunmaktadır. Ancak bizim bu besinlerin kalori miktarı bilmekten daha çok hangi antrenmanda veya müsabakada tüketilen besinler ağırlıklı olarak hangisidir bilmemiz gereklidir. Ayrıca yıkıma uğrayarak enerji üretimi sağlayan besinler tekrar yerine nasıl hızlı bir şekilde koyulabilir sorusuna yanıt bulmamız gerekmektedir. Bu konuya açıklık getirmek için ise antrenmanlarda yıkıma uğrayan besin maddelerinin oranlarını bilmemiz şarttır.
Ulusal Hakem Dinçer DEĞİRMENCİ [31.01.2023]